Categorieën
publicatie verbinding & vertrouwen

Communicatie: écht contact maken

Het kind begrijpen, bereiken en ‘lastig’ gedrag voorkomen

Jacolien treuzelt bij de deur. Ze wil iets aan de juf vertellen: ‘Juf, we hebben gisteren een heel lief hondje gekregen…’ Juf richt haar gezicht naar Jacolien, maar haar blik gaat de klas in. Gaan de andere kinderen wel alvast naar hun plaats? Neemt iedereen zijn psalmboek voor zich? ‘Wat leuk Jacolien, hoe oud is de hond?’, hoort ze zichzelf zeggen. Jacolien vraagt altijd zoveel aandacht… en meestal op het moment dat je met de les wilt beginnen…

Zomaar een alledaags voorval. Jacolien doet niets verkeerd, ze wil gewoon even aandacht van de juf. En de juf heeft ook goede bedoelingen; ze wil met de les beginnen. Toch is hier sprake van miscommunicatie. Jacolien wordt niet écht begrepen. Aan de reactie van de juf zal ze ongetwijfeld merken dat er geen écht contact is. Dit bevredigt Jacolien niet, maar ook de juf niet. Ze wil immers een goede juf zijn.

Een klein voorval als dit, is op zich genomen geen probleem. Als het echter een patroon wordt, ontstaat er op den duur een relatie van voortdurende miscommunicatie en onbegrip. In een verhouding tussen leerkracht en leerling, of ouder en kind, kan dat uiteindelijk fnuikend zijn voor de opvoeding en het onderwijs.

Process Communication Model® (PCM)

In het onderwijs is er steeds meer bewustwording van het belang van goede communicatie. Verschillende scholen volgen nascholing in teamverband rondom het Process Communication Model®. De training bestaat vaak uit één of enkele studie(mid)dagen, soms met daarna een bezoek in de klas en met iedere leerkracht een gesprek. In dit artikel vertellen we iets meer over het Process Communication Model® (PCM).

Het gedragsmodel Process Communication Model (PCM) is een ontdekking van Taibi Kahler, een Amerikaanse psycholoog. Kahler ontdekte patronen in gedrag. Hij observeerde heel veel opnames van gesprekken en kwam erachter dat er door mensen op zes verschillende manieren wordt gesproken. Dat blijkt uit de woorden en de taal die mensen gebruiken. Je zou kunnen zeggen: ‘Je hebt een bepaalde bril op waarmee je naar de wereld kijkt en dat blijkt uit de woorden die je gebruikt’.

Hoe we de wereld waarnemen

Iedereen neemt de wereld om zich heen op tenminste zes verschillen manieren waar. Door middel van zijn/haar gedachten (1), meningen (2), gevoelens (3), reflecties (4), reacties van voor- of afkeur (5) of acties (6). Dit zijn niet alleen de filters waardoor we de wereld ervaren, deze manier van kijken bepaalt ook hoe we met anderen contact maken en zoals we willen dat anderen contact maken met ons.

Iedereen heeft voorkeur als het gaat over hóe we iets zeggen. Dit blijkt uit de taal die we gebruiken. Deze voorkeur noemen we onze ‘basis’, maar iedereen beheerst alle manieren enigszins.

Mensen met als voorkeur Gedachten, waarderen feiten. Hun wereldbeeld is gebaseerd op het identificeren en categoriseren van mensen en dingen. Gegevens en informatie staan bij hen hoog in het vaandel. Hun taal is logica.

Mensen met als voorkeur Meningen, waarderen vertrouwen. Hun wereldbeeld is gebaseerd op het evalueren van mensen en situaties op basis van hun levensovertuigingen. Loyaliteit en toewijding staan bij hen hoog in het vaandel. Hun taal is waarden en normen.

Mensen met als voorkeur Gevoelens, hechten veel waarde aan persoonlijke relaties. Hun wereldbeeld is gebaseerd op hun gevoel bij mensen en situaties. Het gezin en vriendschappen zijn erg belangrijk. Hun taal is mededogen.

Mensen met als voorkeur Reflecties, hechten veel waarde aan sturing. Hun wereldbeeld is gebaseerd op reflecties op wat er gebeurt. Ze hebben behoefte aan privacy en aan hun eigen ruimte. Hun taal is verbeelding.

Mensen met als voorkeur Reacties, hechten veel waarde aan plezier. Hun wereldbeeld is gebaseerd op hoe ze reageren op mensen en situaties, met voor- en afkeuren. Spontaniteit en creativiteit staan hoog in het vaandel. Hun taal is humor.

Mensen met als voorkeur Acties, waarderen initiatief. Hun wereldbeeld is gebaseerd op het ervaren van situaties en het ondernemen van dingen. Aanpassingsvermogen en zelfredzaamheid staan hoog in het vaandel. Hun taal is charme.

Iedereen heeft ze alle zes, wel voorkeur

Het Process Communication Model is géén maniertje om mensen in te delen in hokjes of een vlugge typering of sticker aan mensen te geven. Het is nadrukkelijk zo dat al deze zes zienswijzen bij ieder persoon aanwezig zijn, al heeft iedereen wel zijn voorkeur.

Het idee van PCM is juist om in het gesprek met de ander te ontdekken wat de ‘voorkeurstaal’ van de ander is. Als je dat weet, kun je daar op aansluiten en zo beter contact maken. Door rekening te houden met de voorkeur van de ander, voorkom je miscommunicatie. Miscommunicatie bij kinderen uit zich vaak in wat we ‘lastig gedrag’ noemen.

Zelfinzicht

Uiteraard heeft een leerkracht ook zijn of haar voorkeur. Een deel van de cursus bestaat uit het ‘begrijpen’ van jezelf en je eigen voorkeurstaal. Voor de juf van Jacolien, in het voorbeeld waar dit artikel mee begon, is het hebben van structuur heel belangrijk. Ze wil op tijd met de les beginnen en het moet gaan zoals het is afgesproken. Jacolien echter bekijkt de wereld vanuit gevoelens. Ze wil iets vertellen over haar lieve hondje, maar belangrijker nog: Ze wil dat de juf haar ziet en hoort. Zowel het gedrag van de juf als van Jacolien is op zichzelf genomen prima, maar het sluit niet op elkaar aan. De juf kan Jacolien beter begrijpen en bereiken als ze weet wat haar eigen voorkeurstaal is. Dat vraagt om bewustwording en aansluiting.

Probleemgedrag als vorm van stress

In het voorbeeld is de situatie behoorlijk onschuldig. Als miscommunicatie echter een patroon wordt, gaan de betrokkenen stress ervaren. PCM is ook een verklarend model om het lastige gedrag als vorm van stress te herkennen. Door beter te worden in aangepaste communicatie kan veel probleemgedrag voorkomen worden.

Training door KOC Diensten

Scholen kunnen deze training laten verzorgen door KOC Diensten. Zo’n communicatiemodel is doordrongen van een seculier mensbeeld. Dat roept allerlei vragen op over bijvoorbeeld gehoorzaamheid en gezag. Over deze vragen wordt ook op het Ds. G.H. Kerstencentrum nagedacht. Het gebruik van PCM wordt Bijbels ingekaderd. Alleen zo kunnen we dit model als gereedschap gebruiken. Niet omdat we denken dat de wereld maakbaar is, maar omdat we merken dat contacten tussen leerkracht en leerlingen verbeteren. In een gebroken wereld is het onze verantwoordelijkheid om te proberen elkaar écht te begrijpen en te bereiken. Dat is de waarde van goede communicatie en PCM helpt daarbij.


Maatwerktraining PCM

De PCM trainers van KOC diensten verzorgen nascholing met maatwerk. Op een studiedag met het team wordt PCM gepresenteerd binnen de context van de school; passend bij uw vraag. Of het nu gaat om het omgaan met gedragsproblemen, verbetering van het klassenmanagement of de samenwerking in het team. De trainer bespreekt vooraf met u voor welke thema’s PCM toegepast kan worden en brengt een specifieke focus aan op de studiedag.

Tijdens een studiedag of bij lesbezoeken en coaching kunnen we o.a. focussen op:

– Kindgesprekken

– Groepsplan gedrag en de verbinding met ZIEN!

– Verbeteren van de instructie

– Samenwerkend leren

– Groepsdynamiek

– Relatie leerkracht/leerling

– PCM en christelijk mensbeeld

– Zelfinzicht

– Stressmanagement en werkdrukbeheersing